Geriatrik Rehabilitasyon

 

                Rehabilitasyon; hastalık, engellilik ve sakatlık tedavisinde hastanın fonksiyonel halini en üst düzeye getirmek için yapılan yeniden var etme çabalarına verilen addır. Geriatrik rehabilitasyon ise yaşlıda fizyolojik eksilmeye veya hastalığa bağlı gelişen fonksiyonel kötüleşmenin giderilmesi, geciktirilmesi, en aza çekilmesi veya tersine çevrilmesi amacı ile verilen hizmetlerin tümüdür. Bu kavramın içerisinde sadece sağlık hizmetleri bulunmamaktadır. Ancak gerçekçi, zaman-mekan-yoğunluk bağlamında iyi kurulan tedavi yaklaşımları geriatrik rehabilitasyonun en temel yapı taşıdır.

                Geriatrik rehabilitasyonda amaç yaşlının fonksiyonel kapasitesini, belirlenen gerçekçi bir hedefte mümkün olan en üst düzeye ulaştırmak ve bunu korumaktır. Kişinin kalan ömründe yaşam kalitesini artırmak amacıyla uygulanan etkin rehabilitasyon program› yaşlı bireyin daha bağımsız ve sosyal olmasına yardımcı olacaktır.

                Geriatrik rehabilitasyonda unutulmaması gereken, her hastanın kendine özel gereksinimleri olduğudur. Rehabilitasyon uygulamaları ne kadar bireyselleştirilirse uygulamadan o kadar fayda sağlanır. Bu plan için ön koşul geriatrik hastanın fonksiyonel değerlendirmesinin yapılmasıdır. Fonksiyonel değerlendirme sonrası hasta için oluşturulan amaçlar hastanın fizyolojik, sosyal, ekonomik, ailevi, bilişsel, kültürel ve sosyal halleri yanı sıra eldeki mevcut olanaklar göz önüne alınarak belirlenir.  Mevcut durum, varılması planlanan hedefler ve rehabilitasyon süreci, hasta ve yakınları ile paylaşılarak; hedefler ile ilgili farklı beklentilerin oluşmasına engel olunması gerekmektedir.

                Geriatrik rehabilitasyon uzman kişilerce sürekli yapılmalıdır. Yaşlılık insanı fizyolojik olarak gençken yaptığı işleri yapamaz hale getirmektedir. Bu nedenle yaşlılar genelde daha hassas ve huysuz olabilmektedir. Rehabilitasyon programında psikolojik destekte yer almaktadır. Rehabilitasyon sürecinin farklı aşamalarında farklı sağlık çalışanları görev almaktadır. Hekimler bu ekibin doğal liderleridir. Rehabilitasyon ekibinde görev alan diğer sağlık çalışanları; fizyoterapist, konuşma terapisti, psikolog, hemşire, sosyal çalışmacı, beslenme uzmanı, hemşire, ortez-protez uzmanı, mesleki danışmandır. Rehabilitasyon sürecinde, hizmetlerinin gerçekleştiği sağlık birimi ve ekip çalışanları ile ilgili farklıların ve görev çakışmalarının olmaması imkansızdır. Geriatri ile uğraşan bir hekim, rehabilitasyon çalışanlarının görev ve işlevleri hakkında bilgi sahibi olmalı, ihtiyaçları saptamalı ve bu ihtiyaçların en uygun şekilde karşılanması için ekibe liderlik görevini üstlenmelidir.

               Yaşlıda rehabilitasyon ilkeleri şunlardır: rehabilitasyon uygulamalarına erken başlanmalı, multidisipliner olmalı, rehabilitasyon programı yavaş, alışılmış ve basit olmalı, yardıma ve güvene dayalı hasta-ekip ilişkisi olmalı, hastanın mümkün olan fiziksel ve mental bağımsızlığının devamlılığı hedeflenmeli ve hastanın rehabilitasyona aktif katılımı sağlanmalıdır.

               Yaşlılarla yapılan fiziksel aktivitelerde fonksiyonel kapasiteyi genişletmek ana hedef olmalıdır. Fonksiyonel kapasiteyi artırmanın amacı ise yaşam kalitesini geliştirmektir. Bu egzersizlerde bütün kas grupları aktiviteye dahil edilmelidir. Kısa egzersiz süresini izleyen uygun istirahat dönemi olmalıdır. Basit egzersizler verilir ve çok tekrar önerilir. Yaşlılara egzersiz verilme amacı ve egzersizin faydaları şu şekildedir;

​

Yaşlılara egzersiz verilme amaçları;

• Diğer insanlarla yaşlıyı bütünleştirmek için ortam oluşturmak,

• Hastalıktan iyileşmeyi çabuklaştırmak ve stresle daha kolay başa çıkabilmek,

• Yaşlının kondisyonunu gerçekleştirmek,

• Günlük aktiviteleri uygulamak için gerekli olan enerjiyi artırmak,

• Dengeyi sağlamak,

• Yaşlıyı daha mutlu hale getirmek

• ​

Yaşlılarda egzersizin faydaları;

• Ani tepki süresini kısaltır,

• Kemik kitlesinin ağırlaşmasını sağlar,

• Mental hareketlilik getirir,

• Kas kitlesini geliştirir,

• Ağrının azalmasına fayda sağlamaktadır,

• Kırık gerçekleşme riskini azaltır,

• Obezite, şeker ve hipertansiyon, hiperlipidemi üzerinde olumlu faydaları bulunmaktadır.

 

                 Yaşlılarla gerçekleştirilen rehabilitasyon uygulamaları gerçekçi olmalı, planlı bir şekilde tekrarlanmalı ve gerektirdiği takdirde değiştirilmeli, mevcut işlevleri korumalı, kalan hayatın yaşam kalitesini geliştirecek kişinin bağımsız ve sosyal olmasına yardım edecek kişinin iyileşme sürecini negatif yönde etkileyen psikolojik problemleri önleyecek şekilde ve yaşlıya özel olmalıdır.